Tekst onder de verantwoordelijkheid van de Franstalige redactie

Het nut van antibiotica voor de behandeling van diverticulitis kwam reeds aan bod in Minerva (1,2).

Chabok et al. publiceerden in 2012 een RCT over het effect van antibiotica voor ongecompliceerde diverticulitis bij gehospitaliseerde patiënten (3). Antibiotica hadden geen preventief effect op complicaties op korte en middellange termijn, noch op recidieven binnen het jaar. De studie had echter onvoldoende power.

In een systematische review zonder meta-analyse van de Cochrane Collaboration vonden Shabanzadeh et al. slechts 3 RCT’s die het nut onderzochten van antibiotica bij patiënten met ongecompliceerde diverticulitis (4). Ze konden geen verschil vaststellen tussen de verschillende interventies (onderlinge vergelijking van antibiotica, antibiotica versus geen antibiotica, langdurige versus kortdurende intraveneuze toediening) (2).

De vaststelling van ongecompliceerde diverticulitis gebeurt eerder op basis van exclusiecriteria (exclusie van gecompliceerde diverticulitis) dan op basis van duidelijk omlijnde inclusiecriteria; sommige auteurs verkiezen de term ‘ongecompliceerde diverticulaire aandoening’. Mesalazine is een actieve metaboliet van sulfalazine en is geïndiceerd voor de behandeling van colitis ulcerosa en van de ziekte van Crohn. Mesalazine wordt soms ook gebruikt bij een ongecompliceerde diverticulaire aandoening van het colon. Maar voor deze indicatie is het nut voor de afname van pijn en van complicaties nog niet aangetoond, omdat kwalitatief goede studies ontbreken (5).

Kruis et al. publiceerden begin 2013 een dubbelblinde RCT bij 45-80 jarigen in verschillende Duitse centra (6). De geïncludeerde patiënten hadden last van een ongecompliceerde, pijnlijke diverticulaire aandoening gedurende minstens 4 van de 7 voorafgaande dagen, hadden minstens 4 gedocumenteerde vertikels en voldeden sedert minstens 2 dagen aan minimum 4 van 8 vooraf vastgelegde criteria (abdominale pijn in de linker fossa iliaca, abdominale pijn ontstaan na de maaltijd, abdominale pijn die vermindert na defecatie en winden, opgeblazen gevoel, constipatie (≤2 defecaties/week), diarree (>3 losse stoelgangen per dag), gevoel van onvolledige defecatie, pijn bij palpatie van de linker fossa iliaca). De auteurs evalueerden gedurende 6 weken het effect van 3 x 1 g mesalazine (granules met verlengde en vertraagde vrijstelling) versus placebo. Alle patiënten kregen het advies om vezelrijk te eten en veel te drinken (minstens 2 liter per dag). De primaire uitkomstmaat bestond uit verandering in pijnintensiteit gedurende de 4 eerste weken van de behandeling. Tussen beide onderzoeksgroepen is er geen statistisch significant verschil vastgesteld voor de primaire uitkomstmaat, noch in de intention to treat analyse (117 patiënten die minstens 1 studiegeneesmiddel namen), noch in de per protocol analyse (91 op 98 patiënten die de studie beëindigden). Gelijktijdig gebruik van analgetica (paracetamol, maar niet opioïden) en spasmolytica (butylscopolaminebromide) was toegelaten. In de placebogroep lag het concomittante gebruik hoger (34,4% van de patiënten) dan in de mesalazinegroep (21,4%). Het verschil tussen beide groepen in de primaire uitkomstmaat was alleen statistisch significant in de per protocolanalyse na correctie voor initiële pijnintensiteit, initiële symptoomscore en lokalisatie van de divertikels in het colon. Het is mogelijk dat de power van deze studie onvoldoende was. De auteurs wijzen op de afwezigheid van duidelijke diagnostische criteria en van markers voor de ernst van een ongecompliceerde diverticulaire aandoening, en zodoende ook van aanvaarde uitkomstaten voor de evaluatie van de werkzaamheid.

Besluit

De eerste RCT van goede methodologische kwaliteit, maar met (te) weinig power, toont aan dat mesalazine geen meerwaarde heeft boven placebo bij patiënten tussen 45 en 80 jaar met een ongecompliceerde diverticulaire aandoening. Ook antibiotica hebben geen bewezen nut bij deze indicatie.

Referenties

1. Chevalier P. Geen antibiotica bij ongecompliceerde diverticulitis? Minerva 2012;11(5):54-5.
2. Chevalier P. Ongecompliceerde diverticulitis: al dan niet antibiotica? Minerva online 15/09/2013.
3. Chabok A, Påhlman L, Hjern F, et al, for the AVOD Study Group. Randomized clinical trial of antibiotics in acute uncomplicated diverticulitis. Br J Surg 2012;99:532-9.
4. Shabanzadeh DM, Wille-Jørgensen P. Antibiotics for uncomplicated diverticulitis. Cochrane Database Syst Rev 2012, Issue 11.
5. Humes D, Smith JK, Spiller RC. Colonic diverticular disease. Clinical Evidence. Search date May 2010.
6. Kruis W, Meier E, Schmacher M, et al; German SAG-20 Study Group. Randomised clinical trial: mesalazine (Salofalk granules) for uncomplicated diverticular disease of the colon – a placebo-controlled study. Aliment Pharmacol Ther 2013;37:680-90.